पूनमदासमानिकपुरी,कोंडगांव।बांसबस्तरमेंनिवासरतवनवासियोंकाएकमुख्यवनोपजहै,जोस्थानीयनिवासियोंकेजीविकोपार्जनकासाधनभीहै।हालमेंपहाड़ीबांसप्रजातिकेपौधोंमेंफूललगनेशुरूहोचुकेहैं,जिसेलेकरग्रामीणकाफीआशंकितनजरआरहेहैं।ऐसामानाजाताहैकिबांसमेंफूलआनेकेबादअचानकचूहोंकीतादातबढ़जातीहैऔरइससेकिसानोंकीफसलकोनुकसानहोताहै।हालांकिबहुतसेग्रामीणबांसकेफूलोंकोअच्छासगुनभीमानतेहैंऔरऐसामानाजाताहैकिबांसकेफूलखिलनेसेखुशहालीभीआतीहै।

क्षेत्रमेंविशेषकरकमारजनजातिकेलोगबांससेतरह-तरहकीवस्तुओंकानिर्माणकरजीविकोपार्जनकरतेहैं।प्रशासनद्वाराबांसकलाकोबढ़ावादेनेकेमकसदसेयहांबांसकलाकेंद्रोंकीस्थापनाभीकीगईहै।इससेक्षेत्रकेबहुतसेबेरोजगारयुवाओंकोरोजगारभीमिलरहाहै।

बांसकाफूलदेखग्रामीणचिंतित

कोंडागांवनिवासीसेवानिवृत्तवनपरिक्षेत्रअधिकारीईश्वरचंद्रनिषादनेबतायाकिइससालपहाड़ीप्रजातिकेबांसकेपौधेमेंफूलआनेलगेहैं।बांसकेफूलोंकोलेकरक्षेत्रमेंमान्यताहैकिइससेगिरनेवालेदानोंकोखानेकेलिएचूहेआतेहैं।इसवजहसेअचानकचूहोंकीतादातबढ़नेलगतीहै।चूहोंकीतादातबढ़नेसेग्रामीणोंकीफसलखराबहोनेकाखतराहोताहै,इसलिएबांसकाफूलदेखकरग्रामीणचिंतितहोजातेहैं।वहींदूसरीतरफबहुतसेग्रामीणइसेशुभसंकेतभीमानतेहैं।करीबडेढ़-दोदशककेदौरानबांसमेंएकबारफूलआतेहैंऔरऐसामानाजाताहैकिइसलंबेअंतरालकेबादबांसकेफूलशुभसंकेतलातेहैं।

फूललगनेकानहींहोतानिश्चितसमय

बांसकेझाड़मेंउसकेअंतिमकालमेंफूलआतेहैं।बांसमेंफूलआनेकामतलबयहहोताहैकिवहझाड़अबअपनाजीवनकालपूराकरचुकाहै।फूलोंमेंगेहूंकेदानेकीतरहबीजलगतेहैं।फूललगनेकेबादपौधेस्वतमरजातेहैं।वैसेतोबांसकेपौधेमेंफूललगनेकाकोईनिश्चितसमयनहींहोता।फूललगनाबांसकापुष्पनकालहोताहै।निषादबतातेहैंकिक्षेत्रमेंकईप्रजातिकेबांसपाएजातेहैं,लेकिनएकहीप्रजातिकेबांसमेंएकहीसमयफूलआतेहैं।

बहुतहीकमलोगोंनेदेखेबांसमेंफूल

वहीं,पारंपरिकज्ञानऔरवैज्ञानिकोंकेशोधमेंजोतथ्यसामनेआएहैं,उसमेंबांसकीविभिन्न्प्रजातियोंमेंविभिन्न्अंतरालपरफूलआतेहैं।यहअंतराल15से20वर्षतकयाइससेभीअधिककाहोसकताहै।कईलोगोंनेबतायाउन्होंनेअपनेजीवनमेंपहलीयादूसरीबारबांसमेंफूलदेखेहैं।जिसप्रजातिकेपौधोंमेंफूललगतेहैं,वहप्रजातिएकहीसमयमेंवहांसेसमाप्तहोजातीहै।दोबाराबीजोंकोअंकुरितकरराईजोमसेउक्तप्रजातिकेपौधेपुन:तैयारकरसकतेहैं।

कोंडागांवजिलेकेअमरावती,देउरबाल,कोपाबेड़ाआदीगांवोंमेंपहाड़ीप्रजातिकेबांसकेपौधेफूलसेलदेदिखाईदेरहेहैं।ग्रामीणबांसकेफूलसेगिरनेवालेबीजकोएकत्रकरखाद्यपदार्थकेरूपमेंइसकाउपयोगकरतेहैं।बांसमेफूलगिरनेकीउत्सुकताकेबीचग्रामीणोंकोअबचूहोंकाभयभीसतारहाहै।

By Duffy